Một cán bộ cấp cao dự lớp chỉnh Đảng Trung ương khóa I, năm 1952 tại Việt Bắc, nói với chúng tôi:
- Bây giờ xem Tây Du Ký hay, đẹp thật đấy nhưng mình vẫn nhớ mãi câu chuyện“ngoài” Tây Du Ký hay nhất mà mình được Bác Hồ dạy.
Năm ấy, Bác đến lớp. Bác nói: “Các cô, các chú (bao giờ Bác cũng gọi các cô trước, đồng bào, chiến sỹ trước học đã căng thẳng, nên Bác đề nghị tối nay nghỉ học để Bác cháu ta nói chuyện vui”.
Cả lớp vỗ tay hoan hô, không khí lớp học sôi nổi hẳn lên.
Bác nói: “Trong các chú ở đây, ai đã đọc Tây Du Ký?” Nhiều cánh tay giơ lên. Bác nhìn thấy ông Tôn Quang Phiệt là nhà hoạt động cách mạng, người đã tham gia sáng lập Đảng Tân Việt, bấy giờ là Tổng Thư ký Ủy ban Thường trực Quốc hội, Bác mời ông Phiệt, đồng hương Nghệ An lên kể chuyện, nhưng yêu cầu chỉ được nói trong 15 phút.
Ông Phiệt mới “đi” được vài đoạn đã hết giờ, đành thú thực “kể vắn tắc khó lắm” và ông Phiệt “trêu” lại bác: “Xin mời Bác”.
Bác cười ‘thông cảm” rồi kể:
“Từ khi loài người có đầu óc tư hữu thì sinh ra nhiều thói hư, tật xấu. Đường Tăng là một vị chân tu, bản chất tốt, có lòng nhân hậu, có tính khoan dung. Ông ta muốn chống áp bức, nhưng không có đường lối cách mạng dẫn đường. Tin vào sức mạnh cảm hóa của đạo Phật, nên ông tình nguyện đi lấy Kinh Phật để truyền bá. Sau 14 năm trời, tức là qua 5.048 ngày đêm, thầy trò Đường Tăng vượt 18 vạn 8 ngàn dặm dường, chịu đựng 81 tai ương để lấy được 55 bộ kinh gồm 5.048 quyền. Đó là pho truyện dài, đấu tranh giữa thiện và ác, chính nghĩa và phi nghĩa. Còn có thể tìm thấy ở Tây Du Ký nhiều vấn đề bổ ích nữa. Đường Tăng là một người có lập trường kiên định, có bản lĩnh, tạo được các “bất biến” để đối phó với cái “vạn biến”.
Còn Tôn Ngộ Không vì không tu thành đạo được nên vẫn còn cái đuôi. Khi Tôn Ngộ Không biến thành cái đình thì cái đuôi ở sau phải hóa phép thành làm cái cột cờ. Bọn ma vương thấy lạ, tại sao cột cờ ở phía sau đình, phát hiện ra cái đuôi của Tề Thiên Đại Thánh nên không bị mắc lừa, không vào đình nữa, nên mưu của họ Tôn bị thất bại…”
Nghe đến đây chúng tôi “sợ”quá. Quả là được nghe một bản “tổng thuật” giá trị Tây Du Ký. Biết chắc là Bác còn có cái gì đó nữa nên chờ…
Bác nói tiếp:
- “Người cách mạng chúng ta nếu không tu dưỡng thì cũng có phen có cái đuôi ấy, dù nhỏ sẽ có ngày gây hậu quả khôn lường”…
Cả lớp ngồi im…
(Theo Nguyễn Văn Khoan, Bác Hồ – con người và phong cách. Nxb. Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, tr.117 - 119)
(Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy dân chủ, chăm lo đời sống nhân dân là nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tạo động lực to lớn cho công cuộc đổi mới; đồng thời là giải pháp quan trọng, cấp bách trong xây dựng Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị giai đoạn hiện nay.)